بایواستراتیگرافی و بررسی تغییرات سطح تراز آب دریا در سازند آیتامیر برمبنای آمونیت ها، در مرکز حوضه کپه داغ

سازند آیتامیر در حوضه رسوبی کپه داغ گسترش دارد. این سازند از ناودیس شیخ در شمال شرق بجنورد تا ناودیس بی بهره در شمال شرق شیروان از واحدهای سیلیسی آواری گلاکونیتی تشکیل شده است که در بعضی نقاط چند افق پرفسیل نیز دارد. در این پژوهش بایواستراتیگرافی و تغییرات سطح تراز آب دریا در سازند آیتامیر بر مبنای آمونیت ها و ارتباط گسترش این فسیل با سکانس های رسوبی، در مرکز حوضه رسوبی کپه داغ مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور دو برش پسکوه در یال شمالی ناودیس بی بهره به ضخامت 6/537 متر و برش سرخزو در یال شمالی ناودیس شیخ به ضخامت 5/248 متر اندازه گیری شده است. 11 جنس و 22 گونه آمونیت در این دو برش شناسایی شده است که عبارتند از anahoplites، metaclavites، anisoceras، mortoniceras، hysteroceras، arrhaphoceras، stoliczkaia، hyphoplites، shloenbachia، placenticeras، mantelliceras که براساس جنس ها و گونه های شناسـایی شده بایوزون های euhoplites lautus، diploceras cristatum، hysteroceras varcosum، stoliczkaia dispar، mantelliceras mantelli، mantelliceras dixoni و سن بخش بالایی آلبین میانی تا انتهای سنومانین پیشین برای سازند آیتامیر پیشنهاد شده است. مرز زیرین این سازند با سازند سنگانه به صورت تدریجی و مرز بالایی آن با سازند آبدراز به صورت ناپیوستگی موازی است. براساس مطالعات چینه نگاری سکانسی در برش سرخزو چهار و در برش پسکوه هفت سکانس پیشنهاد شد که الگوی توزیع آمونیت در آنها مطالعه شد. گسترش دسته رخساره پیشرونده tst موجب ظهور و افزایش تنوع در جنس های آمونیتی شده است. درصورتی که در مراحل fsst و hst اثری از آمونیت دیده نمی شود. این جنس ها تنها در مرحله آغازین افزایش سطح تراز آب دریاها دیده شده و در زمان به حداکثر رسیدن و افت سطح تراز آب دریا ناپدید می شوند. منحنی تغییرات سطح تراز آب دریا در برش های مورد مطالعه نشان می-دهد که از انتهای آلبین میانی تا ابتدای آلبین پسین بیشتر عملکرد فعالیت های گسلی محلی و از ابتدای آلبین پسین تا انتهای سنومانین پیشین ائوستازی جهانی در کنترل تغییرات سطح تراز آب دریا در این ناحیه نقش داشته است. در برش های مورد مطالعه آمونیت ها در آغاز افزایش جهانی سطح تراز آب دریاها ظاهر شده و در انتهای آلبین بالایی و اواخر سنومانین میانی به حداکثر تنوع در جنس رسیده اند. مطالعات پالئوبیوژئوگرافی نشان می دهد که ناحیه ی مورد مطالعه در زمان آلبین- سنومانین بخشی از حاشیه شمالی تتیس و به صورت محیطی حدواسط بین ایران مرکزی و پلاتفرم روسیه بوده است.